Risico op COVID-19-gerelateerde posttraumatische stress bij GGZ-cliënten
10-11-2020
Meer angst en stress. Een sterk verslechterde stemming. Verergerde of hernieuwde lichamelijke klachten. Fysieke en sociale beperkingen. De impact van de COVID-19 crisis op de gezondheid van mensen met psychosomatische problemen en klachten is zeer groot, zo blijkt uit een onderzoek gehouden onder 1.159 cliënten van de ambulante gespecialiseerde GGZ-instellingen Het Rughuis en PHI (Premium Healthcare Interventions).
Zelfs cliënten die hun behandeling succesvol hebben afgesloten geven aan nauwelijks met de huidige COVID-19 situatie om te kunnen gaan. Bij ongeveer de helft van de ondervraagden zou op basis van de gerapporteerde symptomen de diagnose PTSS (posttraumatische stress-stoornis) gesteld kunnen worden.
 |
Download het volledige onderzoeksrapport ‘De impact van de crisis rond het COVID-19 virus op mensen die in behandeling zijn (geweest) voor psychosomatische problemen en klachten’ |
Voor fysiek en mentaal gezonde mensen is het al moeilijk om een flexibele, evenwichtige en optimistische kijk te hebben op deze ongekende periode van handen stuk wassen en anderhalve meter afstand houden. Maar hoe is het in deze tijden van COVID-19 gesteld met mensen waarvan we weten dat ze in behandeling zijn (geweest) en kwetsbaar zijn voor psychosomatische problemen en klachten?
Deze uiterst relevante vraag staat centraal in een onlangs afgerond onderzoek onder cliënten van GGZ-instellingen Het Rughuis en PHI. In totaal deden 1.159 mensen mee die in behandeling zijn of recent (<1 jaar) zijn geweest bij een ambulante gespecialiseerde GGZ. Zij vulden digitale vragen en scorelijsten in met vragen over hun persoonlijke situatie, de ervaren gezondheidstoestand en de wijze waarop zij met stresserende situaties omgaan (coping).
Forse impact op fysieke en mentale gezondheid
De resultaten van het onderzoek laten zien dat de COVID-19 crisis een forse impact heeft op de fysieke en mentale gezondheid van de deelnemers. Ook ervaren alle deelnemers aanmerkelijk meer angst en spanning. De stemming is sterk verslechterd. Vrijwel alle deelnemers aan het onderzoek (97%) geven aan de huidige situatie nauwelijks aan te kunnen. Het merendeel ervaart verergerde of hernieuwde lichamelijke klachten en fysieke en sociale beperkingen.
PTSS
Uit het onderzoek blijkt verder dat 50% van de ondervraagden aangeeft last te hebben van PTSS. Hoewel we een wereldwijde crisis met deze omvang nog niet eerder hebben meegemaakt, is het niet onwaarschijnlijk dat deze situatie kan leiden tot een PTSS. Het onderzoek onder cliënten van PHI en Het Rughuis toont bovendien aan dat dit ook geldt voor cliënten die hun behandeling al hebben afgesloten; bij 49% van de deelnemers die klaar zijn met hun behandeling zou op basis van de gerapporteerde symptomen de diagnose PTSS gesteld kunnen worden.
Een telefoontje
“Uitermate zorgelijk”, vindt Jeroen de Jong, Head of Science / Development bij Het Rughuis en PHI en initiatiefnemer van het onderzoek. “Iemand die niet meer in behandeling is, verdwijnt vaak van de radar van de zorginstelling. Bij zowel PHI als Het Rughuis volgen we onze cliënten ook ná hun behandeling en bieden hen waar nodig ondersteuning om het behaalde resultaat te waarborgen. We zetten hiervoor allerlei e-Health-tools in en houden zo een vinger aan de pols. Dat is erg waardevol, want zeker als er iets drastisch verandert in de omgeving van een cliënt, kan dat het resultaat van de behandeling sterk beïnvloeden.
We weten nu dat de COVID-19 crisis ook een enorme impact heeft op mensen die psychosomatische problemen en klachten hebben gehad. Ik doe daarom bij deze een beroep op huisartsen en andere zorgprofessionals hier oog voor te hebben. Het gaat immers om een grote groep kwetsbare mensen. Een telefoontje met de vraag ‘Wat is er de afgelopen tijd met je gebeurd?’ zou niet misstaan, ook aan mensen die een succesvol gespecialiseerd GGZ-traject doorlopen hebben.”
Aandacht
Ook is het van belang dat er bij zorgprofessionals meer aandacht is voor hoe bijvoorbeeld stress, spanning en een negatieve stemming lichamelijke klachten veroorzaken of verergeren, vindt De Jong. “Een huisarts of andere verwijzer zou iemand die moeite heeft om vanuit zichzelf hierin een balans te creëren, moeten stimuleren hiervoor gerichte hulp te zoeken. Wanneer mensen beseffen dat bij langdurige stress het cortisolgehalte, ook wel stresshormoon genoemd, in het bloed hoog blijft waardoor het immuunsysteem uitgeput raakt en je daardoor vatbaarder bent voor virussen, zij eerder geneigd zijn om stress en een negatieve gemoedstoestand te verminderen. Ik denk dat het leven van veel mensen er dan heel anders uit zal zien.”
Ook de overheid kan hierin haar verantwoordelijkheid nemen. “We krijgen nu vooral berichten te horen in de trant van ‘Ga in quarantaine wanneer je uit een oranje gebied komt’. ‘Heb sociale contacten, terwijl je je houdt aan de richtlijnen’, zou hierop een mooie aanvulling zijn.”
